Grondlegginge ter teekenkonst, zijnde een korte en zeekere weg, om door middel van de Geometrie of Meetkunde, de Teekenkonst volkoomen te leeren

Behandelt in het 1e deel het tekenen vanaf de basis. Het 2e deel geeft een dialoog tussen een oude tekenaar (Judicio) en een jonge schilder (Probus), de meester en de leerling over de zaken die aan de orde komen bij het maken van een tekening/schilderij: compositie, proportie, model (naakt en gekleed) enz.

Gerard de Lairesse spreekt in Grondlegging der Teekenkunst zijn ideaal uit van het stichten van een tekenacademie. Het belangrijkste doel van de academie zou het organiseren van tekensessies naar naaktmodel moeten zijn. Dit moest gebeuren in een gezelschap “eendrachtig van schilders”, zodat het “een groot Voordeel zou zijn, wanneer de Teekenaars, hun Akademie-Beelden somtijds overzagen, en onderzochten wat in ieder Beeld bijzonders aan te merken was […] Wat zoude men, allengs, daar door een groot indruk in onze Denkbeelden krijgen, ’t geen nu door stoffigheid, over het hoofd gezien, en voorbij gegaan word.” De Stadstekenacademie leunde sterk op de theorieën van Gerard de Lairesse. Hij werd door de leden dan ook gezien als geestelijk vader, getuige een fragment van het liedgedicht dat op het eeuwfeest in 1818 werd gezongen:

“Dat deez’ nuttige en luistrijke Kunstmaatschappij,
Door Lairiss zoo grootsch gesticht,
Altoos bloeijende blijv aan het scheeprijk IJ,
Door haar waarde en groot gewicht.”